شیر حساس به زلزله در واقع یک شیر قطع جریان گاز به صورت اتوماتیک است که در هنگام وقوع زلزله تحت تأثیر لرزش زمین، جریان گاز درون لوله گاز را قطع می‌کند. در صورت بسته شدن این شیر، پس از پایان زلزله، قطع جریان قادر نخواهد بود که به صورت اتوماتیک به حالت اولیه بازگشته و مسیر جریان گاز را باز نماید، لذا برای وصل شدن جریان گاز بعد از رفع خطر زلزله، نیاز به تنظیم دستی جهت برقراری مجدد جریان گاز وجود دارد هر چند که شیرهای حساس به زلزله در حالت کلی باز (Normally Open) بوده و فقط در هنگام وقوع زلزله بسته می‌شوند.
قطعات شیرهای حساس به زلزله به گونه‌ای هستند که مستحکم و با دوام بوده و در برابر رطوبت، خوردگی و تغییرات دمایی نیز مقاوم هستند.
در بحث نصب آنها هم بسته به محل نصبشان در حا‌ت‌های افقی و عمودی قابلیت نصب دارند.
انواع شیر حساس به زلزله
به طور کلی می‌توانید شیرهای حساس به زلزله را در انواع مکانیکی و الکتریکی یافت کنید.
- شیر حساس به زلزله مکانیکی
- شیر حساس به زلزله الکتریکی
شیر حساس به زلزله مکانیکی
همانطور که از نام این شیر مشخص است به صورت مکانیکی باز و بسته می‌شوند. داخل محفظه این شیرها، یک گوی حساس به زلزله وجود دارد که در صورت وقوع زلزله با قدرت حداقلی ۴ ریشتر، این گوی به حرکت درآمده و موجب بسته شدن مسیر جریان گاز در خط لوله خواهد شد. البته گوی داخل محفظه شیرهای مکانیکی، خود به تنهایی موفق به بسته شدن مسیر جریان گاز نمی‌شوند، بلکه بواسطه مکانیسمی طراحی شده است در آن، به میله‌ای فرمان می‌دهد تا جریان گاز را به طور کامل قطع کند. در صورت وقوع زلزله‌ای مهیب و پر خسارت، امکان آسیب به این شیر وجود دارد که در این صورت به استفاده دوباره از آن توصیه نمی‌شود.
شیر حساس به زلزله الکتریکی
شیرهای حساس به زلزله الکتریکی بر اساس امواج نوع P عمل می‌کنند که این امواج، بین ۱۰ تا ۶۰ ثانیه قبل از وقوع زلزله به وجود می‌آیند. درواقع سنسوری درون شیرهای حساس به زلزله وجود دارد که در صورت تشخیص این امواج یا دیگر امواج غیرمعمول، بلافاصله دستور قطع جریان گاز را صادر کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند. نوع دیگری هم از این حسگرها وجود دارند که حسگرهای حساس به گاز کربن منواکسید می‌باشند و در صورت تشخیص گاز، خطر مورد تشخیص واقع شده و سیگنالی را ارسال می‌کند تا شیر در مسیر جریان گاز بسته شود که به این نوع حسگر، نشت‌یاب گاز نیز گفته می‌شود.
اجزا تشکیل دهنده شیر حساس به زلزله
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در ساختار شیری با چنین قابلیتی از چه قطعات استفاده شده است که در ادامه اشاره می‌کنیم.
عملگر: از قطعه حسگر و یا سنسور، فرمانی را دریافت کرده و عمل قطع جریان را نیز اجرا می‌کند.
حسگر: قطعه‌ای از شیر حساس به زلزله گاز است که لرزش و یا موج P را حس کرده و خطر را تشخیص می‌دهد.
وسیله قطع جریان: قطعه دیگری از شیر حساس به زلزله گاز وسیله قطع جریان است که از حسگر فرمان را دریافت کرده و جریان گاز را قطع می‌نماید.
کاربرد اصلی شیرهای حساس به زلزله
کاربرد اصلی شیرهای حساس به زلزله در مکان‌هایی است که انشعابات گاز رسانی به کنتور اصلی ساختمان اتصال پیدا کرده و در ساختمان‌های مسکونی، تأسیسات نفت و گاز، بیمارستان‌ها، کارخانجات و مراکز عمومی، چنین چیزی بیشتر از هرجایی به چشم می‌خورد.
نکاتی در مورد شیر حساس به زلزله
- در هنگام انتخاب شیرهای حساس به زلزله باید به نوع و دریچه لوله‌های نصب شده در ساختمان توجه کافی داشته باشید.
- قیمت شیرهای حساس به زلزله بر اساس نوع و دریچه آنها متفاوت است.
- نصب این شیرها باید توسط نصاب اداره گاز انجام گیرد.
- چون این شیر به فعالیت‌های زمین لرزه‌ای حساس است، باید در جایی نصب شود که قادر به درک فعالیت‌های حرکتی ساختمان باشد و به همین منظورمعمولاً در فاصله یک تا یک و نیم متری سطح زمین نصب می‌گردد.
برای خرید انواع شیرهای حساس به زلزله را می‌توانید از طریق وبسایت گرمگاه و در بخش تجهیزات و لوازم کنترل و ایمنی اقدام نمایید.
